Πρώτες βοήθειες - CPR
Ο όρος βασική υποστήριξη της ζωής (Basic life support – BLS) αναφέρεται στην διατήρηση της βατότητας του αεραγωγού, την υποστήριξη της αναπνοής και της κυκλοφορίας χωρίς την χρήση μηχανικού εξοπλισμού. Η ακόλουθη ενότητα περιλαμβάνει τις κατευθυντήριες οδηγίες, στην βασική υποστήριξη της ζωής, από μη εξειδικευμένο προσωπικό (lay rescuers), και στην χρήση αυτόματου εξωτερικού απινιδιστή (ΑΕΑ). Περιλαμβάνεται επίσης η αναγνώριση της καρδιακής ανακοπής, της τοποθέτησης θύματος σε θέση ανάνηψης και του χειρισμού θυμάτων με πνιγμονή (απόφραξη του αεραγωγού από ξένο σώμα).
Εισαγωγή
Η καρδιακή ανακοπή (sudden cardiac arrest) είναι η κύρια αιτία θανάτου στην Ευρώπη με 700.000 θύματα ετησίως. Κατά την στιγμή που για πρώτη φορά γίνεται ανάλυση του καρδιακού ρυθμού, περίπου 40% των θυμάτων καρδιακής ανακοπής εμφανίζουν κοιλιακή μαρμαρυγή (VF). Είναι πιθανό πολύ περισσότερα θύματα να βρίσκονται σε κοιλιακή μαρμαρυγή ή ταχεία κοιλιακή ταχυκαρδία (VT) κατά την στιγμή της ανακοπής, αλλά κατά την στιγμή που καταγράφεται το πρώτο ηλεκτροκαρδιογράφημα ο ρυθμός τους έχει μεταπέσει σε ασυστολία. Η κοιλιακή μαρμαρυγή χαρακτηρίζεται από χαοτική ηλεκτρική δραστηριότητα. Η καρδιά κατ’ αυτό τον τρόπο χάνει την συγχρονισμένη της λειτουργία και παύει να λειτουργεί ως αντλία αίματος. Πολλά θύματα καρδιακής ανακοπής μπορεί να επιβιώσουν εάν οι παριστάμενοι δράσουν άμεσα και ο υποκείμενος ρυθμός είναι κοιλιακή μαρμαρυγή. Αντιθέτως οι πιθανότητες επιτυχούς ανάνηψης μειώνονται σημαντικά όταν ο υποκείμενος ρυθμός έχει μεταπέσει σε ασυστολία. Η πλέον δόκιμη αντιμετώπιση για θύματα καρδιακής ανακοπής με υποκείμενο ρυθμό κοιλιακή μαρμαρυγή είναι η άμεση έναρξη από τους παριστάμενους καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) και ο ηλεκτρικός απινιδισμός. Ο κύριος μηχανισμός καρδιακής ανακοπής σε θύματα τραυματισμού, δηλητηρίασης από φάρμακα, πνιγμού και σε παιδιά, είναι η ασφυξία : κριτικής σημασίας για την αναζωογόνηση αυτών των θυμάτων είναι η χορήγηση εμφησύσεων.
Η αλυσίδα της επιβίωσης περιλαμβάνει ζωτικής σημασίας βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για την επιτυχή έκβαση της ΚΑΡΠΑ. Τα περισσότερα από τα στοιχεία της αλληλουχίας που αφορούν θύματα καρδιακής ανακοπής από κοιλιακή μαρμαρυγή ή ασφυξία.
1. Γρήγορη αναγνώριση της επείγουσας κατάστασης και κλήση για βοήθεια. Ενεργοποίηση του μηχανισμού ιατρικής βοήθειας (ΕΚΑΒ). Η γρήγορη και αποτελεσματική αντίδραση μπορεί να προλάβει μια καρδιακή ανακοπή.
Πίνακας 1. Αλγόριθμος BLS
Στις περισσότερες χώρες ο χρόνος πού μεσολαβεί από την κλήση για εξειδικευμένη βοήθεια (ΕΚΑΒ) μέχρι την έλευση αυτής, είναι 8 λεπτά ή περισσότερο. Στο χρόνο αυτό η επιβίωση του θύματος εξαρτάται από την άμεση έναρξη των τριών πρώτων κρίκων της αλυσίδας επιβίωσης από τους παριστάμενους στο συμβάν.
Τα θύματα της καρδιακής ανακοπής χρειάζονται άμεση ΚΑΡΠΑ η οποία έχει ως αποτέλεσμα μικρή αλλά κριτικής σημασίας παροχή αίματος στην καρδιά και τον εγκέφαλο. Η ΚΑΡΠΑ επίσης αυξάνει την πιθανότητα ο απινιδισμός να τερματίσει την κοιλιακή μαρμαρυγή δίνοντας την ευκαιρία στον οργανισμό να αποκαταστήσει συστηματική κυκλοφορία. Οι θωρακικές συμπιέσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές κυρίως όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα να χορηγηθεί απινιδισμός εντός των 3 - 5 πρώτων λεπτών από την ανακοπή. Ο απινιδισμός διακόπτει την ασύγχρονη ηλεκτρική δραστηριότητα που υπάρχει κατά την διάρκεια της κοιλιακής μαρμαρυγής. Εάν το μυοκάρδιο είναι ακόμα βιώσιμο, τότε τα αυτόχθονα βηματοδοτικά κέντρα αναλαμβάνουν δράση προς αποκατάσταση αποτελεσματικού ρυθμού και κυκλοφορίας. Κατά τα πρώτα λεπτά μετά από επιτυχημένο απινίδισμο ο ρυθμός μπορεί να είναι αργός και αναποτελεσματικός. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να χρειαστούν θωρακικές συμπιέσεις, μέχρι να αποκατασταθεί πλήρως η καρδιακή λειτουργία. Μη εξειδικευμένο προσωπικό (lay rescuers) μπορεί να εκπαιδευτεί στην χρήση ΑΕΑ, ο οποίος αναλύει τον ρυθμό του θύματος και χορηγεί απινιδισμό εάν υφίσταται κοιλιακή μαρμαρυγή. Ο ΑΕΑ κάνει χρήση φωνητικών εντολών, που κατευθύνουν τον ανανήπτη. Αναλύει το ηλεκτροκαρδιογράφημα και ενημερώνει εάν χρειάζεται απινιδισμός. Οι ΑΕΑ είναι ιδιαίτερα ακριβείς και χορηγούν απινιδισμό μόνο όταν υπάρχει κοιλιακή μαρμαρυγή (ή γρήγορη κοιλιακή ταχυκαρδία).
Πολλές μελέτες έχουν δείξει το όφελος που υπάρχει στην επιβίωση από την άμεση έναρξη ΚΑΡΠΑ, καθώς επίσης και τις καταστροφικές συνέπειες από την καθυστέρηση της χορήγησης απινιδισμού. Για κάθε λεπτό χωρίς ΚΑΡΠΑ σε επιβεβαιωμένη κοιλιακή μαρμαρυγή, η επιβίωση μειώνεται κατά 7-10%. Όταν παρέχεται ΚΑΡΠΑ, η μείωση στην επιβίωση πλησιάζει το 3-4% ανά λεπτό. Συνολικά η ΚΑΡΠΑ διπλασιάζει ή τριπλασιάζει την επιβίωση στα θύματα καρδιακής ανακοπής.
Η ακολουθία της βασικής καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης των ενηλίκων (Basic life support – BLS).
Η βασική καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση αποτελείται από την εξής ακολουθία ενεργειών (Πίνακας 1) :
1. Εξασφάλισε για τον εαυτό σου, το θύμα και τους παριστάμενους συνθήκες ασφάλειας.
2. Έλεγξε εάν το θύμα ανταποκρίνεται (Εικόνα 1) .
• Ανακίνησε τους ώμους και φώναξε δυνατά « Είσαι καλά; ».
3 α. Εάν το θύμα ανταποκρίνεται :
• Άφησε το θύμα στην θέση που βρέθηκε εξασφαλίζοντας ότι δεν υφίσταται κίνδυνος.
• Αναζήτησε τον λόγο για τον οποίο το θύμα βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση και εάν χρειάζεται προσέτρεξε για βοήθεια.
• Κάνε τακτική επανεκτίμηση της κατάστασης.
3 β. Εάν το θύμα δεν ανταποκρίνεται:
• Φώναξε για βοήθεια (Εικόνα 2).
• Τοποθέτησε το θύμα σε ύπτια
θέση και εξασφάλισε την βατότητα του αεραγωγού, κάνοντας κλίση της κεφαλής προς τα πίσω και ανύψωση της κάτω γνάθου (Εικόνα 3).
o Κάνε κλίση της κεφαλής του θύματος τοποθετώντας με ήπιες κνήσεις το ένα χέρι στο μέτωπό του, κατά τέτοιο τρόπο ώστε δείκτης και αντίχειρας να παραμένουν ελεύθεροι, για να φράξουν την μύτη σε περίπτωση που χρειαστεί να χορηγηθούν εμφυσήσεις (Εικόνα 4).
o Με τα άκρα δάχτυλα του άλλου χεριού ανύψωσε την κάτω γνάθο ώστε να απελευθερωθεί ο αεραγωγός.
4. Διατηρώντας ανοικτό τον αεραγωγό, κοίτα άκου και νιώσε για κανονική αναπνοή (Εικόνα 5).
• Κοίτα για κίνηση του θωρακικού τοιχώματος.
• Τοποθέτησε το αυτί σου πλησίον του στόματος του θύματος και άκου εάν αναπνέει.
• Νιώσε τον αέρα της εκπνοής στο μάγουλό σου.
Κατά την διάρκεια τον πρώτων λεπτών μετά την ανακοπή το θύμα μπορεί να έχει επιπόλαιες αναπνοές ή ακανόνιστο και θορυβώδη ρόγχο. Αυτό δεν πρέπει να συγχέεται με την κανονική αναπνοή. Κοίτα, άκου και νιώσε όχι για παραπάνω από 10 δευτερόλεπτα για να καθορίσεις εάν το θύμα αναπνέει κανονικά. Εάν υπάρχει αμφιβολία ότι το θύμα δεν αναπνέει κανονικά δράσε όπως εάν το θύμα δεν ανέπνεε καθόλου.
5 α. Εάν το θύμα αναπνέει κανονικά :
• Τοποθέτησε το στην θέση ανάνηψης(Εικόνα 6).
• Πήγαινε ο ίδιος ή στείλε κάποιον να καλέσει βοήθεια.
• Έλεγξε τακτικά ότι το θύμα συνεχίζει να αναπνέει.
5 β. Εάν το θύμα δεν αναπνέει κανονικά :
• Στείλε κάποιον για βοήθεια• εάν είσαι μόνος σου άφησε το θύμα και ενεργοποίησε το μηχανισμό εξειδικευμένης βοήθειας (π.χ. ΕΚΑΒ), επέστρεψε και ξεκίνα τις θωρακικές συμπιέσεις.
o Γονάτισε πλησίον του θύματος.
o Τοποθέτησε το θέναρ του ενός χεριού στο κέντρο του στήθους του θύματος (Εικόνα 7).
o Τοποθέτησε το θέναρ του άλλου χεριού πάνω από το προηγούμενο (Εικόνα 8).
o Κλείδωσε τα δάκτυλα των χεριών μεταξύ τους και βεβαιώσου ότι δεν ασκείται πίεση στις πλευρές του θύματος (Εικόνα 9). Μην εξασκείς πίεση στο επιγάστριο ή στην ξιφοειδή απόφυση του στέρνου.
o Φέρε το σώμα σου σε κάθετη θέση σε σχέση με τον θώρακα του θύματος και με τα χέρια ευθειασμένα πίεσε το στέρνο ώστε να κατέλθει 4-5 εκατοστά (Εικόνα 10).
o Ύστερα από κάθε συμπίεση απελευθέρωσε την ασκούμενη πίεση χωρίς να χάνεται η επαφή των χεριών με το στέρνο. Επανέλαβε τις συμπιέσεις με συχνότητα 100 ανά λεπτό. (κάτι λιγότερο από 2 συμπιέσεις ανά δευτερόλεπτο).
o Η συμπίεση και η έκπτυξη του θώρακα πρέπει να είναι ισόχρονες.
6 α. Συνδύασε τις θωρακικές συμπιέσεις με εμφυσήσεις.
• Μετά από κάθε 30 συμπιέσεις απελευθέρωσε ξανά τον αεραγωγό κάνοντας κλίση της κεφαλής και ανύψωση της κάτω γνάθου (Εικόνα 11).
• Φράξε τη μύτη χρησιμοποιώντας τον δείκτη και τον αντίχειρα του χεριού που είναι τοποθετημένο στην μεριά του μετώπου.
• Διατήρησε ανοιχτό τον αεραγωγό με ταυτόχρονη ανύψωση της κάτω γνάθου.
• Πάρε μια βαθειά εισπνοή και τοποθέτησε τα χείλη σου γύρω από το στόμα του θύματος, ώστε να εφαρμόζουν καλά.
• Εμφύσησε σταθερά στο στόμα του θύματος παρακολουθώντας παράλληλα το στήθος να ανυψώνεται για 1 περίπου δευτερόλεπτο, όπως και κατά την κανονική αναπνοή • αυτό θεωρείται μια κανονική εμφύσηση (Εικόνα 12).
• Διατηρώντας την κλίση της κεφαλής και την ανύψωση της κάτω γνάθου απομάκρυνε το στόμα σου από το στόμα του θύματος παρακολουθώντας το στήθος να υποχωρεί καθώς ο αέρας εκπνέεται (Εικόνα 13).
• Πάρε μια ακόμα κανονική ανάσα και εμφήσησε στο στόμα του θύματος για μια ακόμα φορά έτσι ώστε να επιτευχθούν δύο αποτελεσματικές εμφυσήσεις.
• Κατόπιν τοποθέτησε χώρις καθυστέρηση τα χέρια στην σωστή θέση στο στέρνο και επανέλαβε 30 θωρακικές συμπιέσεις.
• Συνέχισε με θωρακικές συμπιέσεις και εμφυσήσεις σε αναλογία 30 προς 2.
• Διέκοψε και επανέλενξε την κατάσταση του θύματος μόνο εάν αρχίσει να αναπνέει κανονικά. Σε καμιά άλλη περίπτωση μην διακόπτεις την αναζωγόνηση.
Εάν η αρχική εμφύσηση δεν προκαλεί ανύψωση του θώρακα, όπως κατά την κανονική αναπνοή, πριν την επόμενη προσπάθεια τότε :
• Έλενξε το στόμα του θύματος και απομάκρυνε οποιοδήποτε αίτιο απόφραξης.
• Επανέλενξε εάν υπάρχει επαρκής κλίση της κεφαλής κα ανύψωση της κάτω γνάθου.
• Μην επιχειρείς περισσότερες από δύο εμφυσήσεις κάθε φορά πριν τις θωρακικές συμπιέσεις.
Εάν υπάρχουν περισσότεροι απο δύο ανανήπτες, αυτοί πρέπει να εναλάσσονται κάθε 1-2 λεπτά, ώστε να προληφθεί η κόπωση. Εξασφάλισε την μικρότερη καθυστέρηση κατά την εναλλαγή των ανανηπτών.
6 β. Αναζωγόνηση με την χρήση θωρακικών συμπιέσεων μόνο μπορεί να γίνει ως εξής:
• μόνο θωρακικές συμπιέσεις αυτές πρέπει να είναι συνεχόμενες και με συχνότητα 100 το λεπτό.
• Διέκοψε και επανέλεξε την κατάσταση του θύματος μόνο εάν αρχίσει να αναπνέει κανονικά, σε καμιά άλλη περίπτωση μην διακόπτεις την αναζωγόνηση.
7. Συνέχισε την αναζωγόνηση μέχρι:
• Την έλευση και ανάληψη δράσης από εξειδικευμένο προσωπικό.
• Το θύμα να αποκτήσει κανονική αναπνοή.
• Την εξάντληση του ανανήπτη.
ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΑΝΗΠΤΗ
Η ασφάλεια θύματος και ανανήπτη είναι βασικής σημασίας κατά την διάρκεια της αναζωγόνησης. Υπάρχουν λίγα περιστατικά ανανηπτών που υπέστησαν βλάβες κατά την διάρκεια της ΚΑΡΠΑ, με κυρίως μεμωνομένες αναφορές λοιμώξεων όπως φυματίωση ή συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέριας (SARS). Μετάδοση του ιού HIV κατά την διάρκεια ΚΑΡΠΑ δεν έχει ποτέ αναφερθεί. Δεν έχουν γίνει κλινικές μελέτες σε ανθρώπους που να αφορούν την αποτελεσματικότιτα προστατευτικών μέσων κατά την διάρκεια της ΚΑΡΠΑ. Παρόλαυτα εργαστηριακοί έλεγχοι έχουν δείξει ότι ορισμένα φίλτρα ή συσκευές με βαλβίδες μίας οδού, προφυλάσουν από την μετάδοση βακτηριδίων από το στόμα του θύματος προς τον ανανήπτη κατά την διάρκεια του αερισμού στόμα με στόμα. Οι ανανήπτες πρέπει να λαμβάνουν μέτρα ασφαλείας όπου αυτό είναι εφικτό, ιδιαίτερα σε θύματα που είναι γνωστό ότι πάσχουν από σοβαρές λοιμώξεις, όπως φυματίωση ή SARS.
ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΕΡΑΓΩΓΟ
Η έλξη της κάτω γνάθου (jaw thrust) δεν συνιστάται για μη εξειδικευμένoυς ανανήπτες (lay rescuers), γιατί είναι δύσκολη στήν εκμάθηση και την εφαρμογή και γιατί μπορεί να προκαλέσει κάκωση της σπονδυλικής στήλης. Για τον λόγο αυτό οι μη εξειδικευμένoι ανανύπτες (lay rescuers), πρέπει να χρησιμοποιούν την τεχνική της κλίσης της κεφαλής και ανύψωσης της κάτω γνάθου σε τραυματισμένα και μη θύματα.
Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ
Ο έλεγχος του καροτιδικού σφυγμου είναι ανακριβής μέθοδος για την επιβεβαίωση παρουσίας ή απουσίας κυκλοφορίας. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι ο έλεγχος για κίνηση αναπνοή ή βήχα (σημεία κυκλοφορίας) είναι διαγνωστικά ανώτερος. Εξειδικευμένο ιατρικά προσωπικό καθώς και μη εξειδικευμένοι ανανήπτες, έχουν δυσκολία να καθορίσουν την παρουσία ή απουσία κανονικής αναπνοής σε θύματα που δεν αντιδρούν. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην μη διάνοιξη του αεραγωγού ή στο γεγονός ότι το θύμα έχει αγωνική αναπνοή (agonal gasps). Όταν οι παριστάμενοι ερωτούνται τηλεφωνικά, από το ΕΚΑΒ, για την παρουσία ή όχι κανονικής αναπνοής, αύτοι εκλαμβάνουν λαθασμένα την παρουσία αγωνικής αναπνοής ως κανονική αναπνοή. Αυτή η λανθασμένη πληροφόρηση μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση της έναρξης ΚΑΡΠΑ σε ένα θύμα καρδιακής ανακοπής. Η αγωνική αναπνοή παρουσιάζεται περίπου στο 40% των θυμάτων καρδιακής ανακοπής. Οι παριστάμενοι περιγράφουν την αγωνική αναπνοή ως δύσχέρεια αναπνοής, βαρεία ή εργώδη αναπνοή, θορυβώδη ή σπασμωδική αναπνοή.
Οι παριστάμενοι σε συμβάν καρδιακής ανακοπής πρέπει να διδαχθούν να ξεκινούν ΚΑΡΠΑ, όταν ένα θύμα δεν έχει τις αισθήσεις του και δεν αναπνέει κανονικά. Πρέπει να δοθεί έμφαση κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης ότι η αγωνική αναπνοή αποτελεί ένδειξη για άμεση έναρξη ΚΑΡΠΑ και δεν πρέπει να συγχέεται με την φυσιολογική αναπνοή.
ΑΡΧΙΚΕΣ ΕΜΦΥΣΗΣΕΙΣ ΔΙΑΣΩΣΗΣ
Κατά την διάρκεια των πρώτων λεπτών μετά από καρδιακή ανακοπή, το αίτιο της οποίας δεν είναι η ασφυξία, η περιεκτικότητα του αίματος σε οξυγόνο παραμένει υψηλή και η απόδοση οξυγόνου στο μυοκάρδιο και τον εγκέφαλο περιορίζεται περισσότερο από την απουσία καρδιακής παροχής παρά από την έλειψη οξυγόνου στους πνεύμονες. Ο αερισμός λοιπόν αρχικά, είναι μικρότερης σημασίας από τις θωρακικές συμπιέσεις.
Η βελτίωση της τεχνικής κατάρτησης εξασφαλίζεται με την απλοποίηση του αλγορύθμου BLS. Είναι γνωστό επίσης ότι οι ανανήπτες είναι συχνά απρόθυμοι για αερισμό στόμα με στόμα για διαφόρους λόγους συμπεριλαμβανομένου του φόβου λοίμωξης και την δυσθυμία προς την όλη διαδικασία. Για τους λόγους αυτούς καθώς και για να δωθεί έμφαση στον πρωτέυοντα ρόλο των θωρακικών συμπιέσεων συστήνεται η ΚΑΡΠΑ των ενηλίκων να ξεκινά με θωρακικές συμπιέσεις παρά με αερισμό.
ΑΕΡΙΣΜΟΣ
Κατά την διάρκεια της ΚΑΡΠΑ ο σκοπός του αερισμού είναι να διατηρήσει επαρκή οξυγόνωση. Η ιδανική ζωτική χωρητικότητα (tidal volume), η συχνότητα αναπνοής και η συγκέντρωση εισπνεόμενου οξυγόνου για να επιτευχθεί αυτό, δεν είναι γνωστά. Οι τρέχουσες συστάσεις βασίζονται στα κάτωθι στοιχεία:
1. Κατά την διάρκεια της ΚΑΡΠΑ η ροή του αίματος προς τους πνεύμονες μειώνεται σημαντικά, έτσι που μικρότερη του φυσιολογικού ζωτική χωρητικότητα και αναπνευστική συχνότητα να διατηρούν ικανοποιητική αναλογία αερισμού αιμάτωσης.
2. Ο υπεραερισμός, όχι μόνο δεν είναι αναγκαίος, αλλά είναι και επιβλαβής, διότι αυξάνει την ενδοθωρακική πίεση περιορίζοντας την επαναφορά φλεβικού αίματος στην καρδιά και έτσι μεώνεται η καρδιακή παροχή. Συνεπώς μειώνεται η επιβίωση.
3. Όταν ο αεραγωγός δεν είναι προστατευμένος, όγκος αέρα 1 λίτρου προκαλεί σαφώς μεγαλύτερη γαστρική διάταση από ότι όγκος 500 ml.
4. Μικρότερος κατά λεπτό αερισμός μπορεί να διατηρήσει επαρκή οξυγόνωση κατά την διάρκεια της ΚΑΡΠΑ. Κατά την διάρκεια της ΚΑΡΠΑ ενηλίκων όγκος αέρα περίπου 500-600ml (6-7 ml/kgr) θεωρείται επαρκής.
5. Η διακοπή των θωρακικών συμπιέσεων (π.χ. για χορήγηση εμφυσήσεων) έχει δραματική επίπτωση στην επιβίωση. Χορήγηση εμφυσήσεων μικρότερης διάρκειας, βοηθά στην μείωση των καθυστερήσεων.
Για τον λόγο αυτό η τρέχουσα σύσταση για τους ανανήπτες είναι να χορηγούν εμφυσήσεις διάρκειας 1 δευτερολέπτου με επαρκή όγκο, ώστε να εκπτυχθεί ο θώρακας, αλλά να αποφεύγουν γρήγορες και μεγάλες εμφυσήσεις. Η σύσταση αυτή αφορά όλα τα είδη αερισμού κατά την διάρκεια της ΚΑΡΠΑ, περιλαμβάνοντας τον αερισμό στόμα με στόμα και την χρήση ασκού (BVM), με την χρήση ή όχι συμπληρωματικού οξυγόνου.
Ο αερισμός στόμα με μύτη είναι αποτελεσματική εναλακτική λύση σε σχέση με τον αερισμό στόμα με στόμα. Μπορεί να προτημηθεί εάν το στόμα του θύματος είναι σοβαρά τραυματισμένο, όταν δεν μπορεί να διανοιχθεί η στοματική κοιλότητα, όταν ο ανανήπτης προσεγγίζει το θύμα στο νερό ή δεν μπορεί να γίνει σωστή εφαρμογή στόμα με στόμα.
Δεν υπάρχουν στοιχεία για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του αερισμού στόμα με τραχειόστομα, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε θύμα που φέρει τραχειοσωλήνα ή τραχειόστομα και χρειάζεται εμφυσήσεις.
Ο αερισμός με την χρήση ασκού απαιτεί ιδιαίτερη εξάσκηση και δεξιότητα. Ενας μόνο ανανήπτης πρέπει να είναι ικανός να διατηρεί ανοιχτό τον αεραγωγό με έλξη της κάτω γνάθου (jaw thrust) και παράλληλα να κρατά την μάσκα στο πρόσωπο του θύματος. Η τεχνική αυτή είναι κατάλληλη για μή εξειδικευμένους ανανήπτες που εργάζονται σε ειδικούς χώρους, όπως χώρους που υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης από κυανίδια ή έκθεσης σε άλλους τοξικούς παράγοντες. Υπάρχουν ειδικές περιπτώσεις στις οποίες μη ιατρικά εξειδικευμένο προσωπικό εκπαιδεύεται στις πρώτες βοήθειες, εξασκούμενο στον αερισμό με την χρήση μάσκας. Στους ανθρώπους αυτούς πρέπει να εφαρμόζεται το ίδιο αυστηρό πρόγραμμα που εφαρμόζεται στο ιατρικό προσωπικό.
ΘΩΡΑΚΙΚΕΣ ΣΥΜΠΙΕΣΕΙΣ
Οι θωρακικές συμπιέσεις έχουν σαν αποτέλεσμα την κυκλοφορία αίματος μέσω αύξησης της ενδοθωρακικής πίεσης και μέσω της απευθείας συμπίεσης της καρδιάς. Ακόμη και όταν οι θωρακικές συμπιέσεις εφαρμόζονται κανονικά και μπορούν να προκαλέσουν αιχμές συστολικής πίεσης 60-80 mmHg, η διαστολική πίεση παραμένει χαμηλή και η μέση αρτηριακή πίεση που ανιχνεύεται στην καρωτιδική αρτηρία σπάνια ξεπερνά τα 40 mmHg. Οι θωρακικές συμπιέσεις προκαλούν μια μικρή αλλά κριτικής σημασίας αιματική ροή στον εγκέφαλο και το μυοκάρδιο και αυξάνουν την πιθανότητα επιτυχούς απινίδωσης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικές στην περίπτωση που ο πρώτος απινιδισμός χορηγείται μετά τα πρώτα 5 λεπτά της ανακοπής.
Τα συμπεράσματα της συνόδου για την έκδοση των κατευθυντήριων οδηγιών του 2005 είναι τα ακόλουθα:
1. Με την έναρξη των θωρακικών συμπιέσεων, πρέπει χωρίς καθυστέρηση να τοποθετείς τα χέρια σου «στο κέντρο του στήθους».
2. Συμπίεσε τον θώρακα με συχνότητα περίπου 100/λεπτό.
3. Δώσε σημασία στην επίτευξη βάθους συμπιέσεων 4-5εκ (για ενήλικο θύμα).
4. Επέτρεψε στον θώρακα να εκπτυχθεί πλήρως μετά από κάθε συμπίεση.
5. Αφιέρωσε τον ίδιο περίπου χρόνο για συμπίεση και έκπτυξη.
6. Περιόρισε τις διακοπές των θωρακικών συμπιέσων.
7. Μην εμπιστεύεσε τον ψηλαφητό σφυγμό στην καρωτίδα ή την μηριαία αρτηρία ως στοιχείο αποτελεσματικής ροής αίματος.
Τα στοιχεία που υποστηρίζουν ειδική θέση των χεριών για θωρακικές συμπιέσεις, κατά την διάρκεια της ΚΑΡΠΑ των ενηλίκων , είναι ασαφή. Οι προηγούμενες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούσαν την εντόπιση του σημείου συμπιέσεων, τοποθετόντας το ένα δάκτυλο στο κατώτερο άκρο του στέρνου και γλιστρόντας το άλλο χέρι από την σφαγή προς αυτό. Έχει δειχθεί, για ιατρικά εξειδικευμένο προσωπικό, ότι η ίδια θέση των χεριών μπορεί να ανευρεθεί πιο γρήγορα, εάν αυτοί διδαχθούν να τοποθετούν το θέναρ του ενός χεριού στο κέντρο του στήθους και το άλλο από πάνω, δεδομένου ότι στην εκμάθηση περιλαμβάνεται επίδειξη της τοποθέτησης των χεριών στην μεσότητα του κατωτέρου ημίσεος του στέρνου.
Η συχνότητα των θωρακικών συμπιέσων αναφέρεται στην ταχύτητα με την οποία δίδονται οι θωρακικές συμπιέσεις και όχι στον συνολικό αριθμό αυτών ανά λεπτό. Ο αριθμός των θωρακικών συμπιέσεων καθορίζεται από την συχνότητα χορήγησης αυτών καθώς επίσης από τον αριθμό των διακοπών για την διάνοιξη του αεραγωγού και την χορήγηση εμφυσήσεων συν τον χρόνο που χρειάζεται ο αυτόματος εξωτερικός απινιδιστής AED για ανάλυση καρδιακού ρυθμού. Σε μια μελέτη, οι ανανήπτες σε χώρο εκτός νοσοκομείου κατέγραψαν συχνότητα θωρακικών συμπιέσεων 100-120/λεπτό, αλλά ο μέσος αριθμός των θωρακικών συμπιέσεων ήταν ελαττωμένος σε 64/λεπτό, λόγω των συχνών διακοπών.
ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΕΡΙΣΜΟΥ - ΘΩΡΑΚΙΚΩΝ ΣΥΜΠΙΕΣΕΩΝ
Δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία από μελέτες σε ανθρώπους να υποστηρίξουν κάποια δεδομένη αναλογία αερισμού : θωρακικών συμπιέσεων. Από δεδομένα σε ζώα υποστηρίζεται μια αύξηση στην αναλογία 15:2 . Ένα μαθηματικό μοντέλο υποστηρίζει ότι μια αναλογία 30:2 θα παρείχε καλύτερη απόδοση μεταξύ αιματικής ροής και παροχής οξυγόνου. Η αναλογία 30 θωρακικών συμπιέσεων προς 2 εμφυσήσεις είναι η συστηνόμενη για κάθε ανανύπτη που από μόνος του παρέχει ΚΑΡΠΑ σε ενήλκο ή παιδί εξωνοσοκομιακά. Αυτό μειώνει τον αριθμό των διακοπών στις θωρακικές συμπιέσεις, μειώνει την πιθανότητα υπεραερισμού, απλοποιεί τις οδηγίες εκμάθησης και βελτιώνει την τεχνική κατάρτιση.
ΚΑΡΠΑ ΜΟΝΟ ΜΕ ΘΩΡΑΚΙΚΕΣ ΣΥΜΠΙΕΣΕΙΣ
Οι εξειδικευμένοι ιατρικά και μη ανανήπτες παραδέχονται την απροθυμία να εφαρμόσουν αερισμό στόμα με στόμα σε άγνωστα θύματα καρδιακής ανακοπής. Μελέτες σε ζώα έχουν δέιξει ότι ΚΑΡΠΑ μόνο με θωρακικές συμπιέσεις μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματική όσο και η συνδυασμένη ΚΑΡΠΑ θωρακικών συμπιέσεων – εμφυσήσεων, κατά τα πρώτα λεπτά μετά από ανακοπή, το αίτιο της οποίας δεν είναι ασφυξία. Στους ενήλικες η έκβαση των θωρακικών συμπιέσεων χωρίς αερισμό είναι σαφώς καλύτερη από την έκβαση χωρις καθόλου ΚΑΡΠΑ. Έαν ο αεραγωγός είναι ανοιχτός, ο περιστασιακός ρόγχος και η παθητική έκπτυξη των πνευμόνων μπορεί να αποδώσει κάποιον στοιχειώδη αερισμό. Ένας μικρός κατά λεπτό αερισμός μπορεί να είναι επαρκής στο να διατηρήσει φυσιολογική την αναλογία αερισμού αιμάτωσης κατά την διάρκεια της ΚΑΡΠΑ.
Οι παριστάμενοι σε ανακοπή λοιπόν πρέπει να ενθαρύνονται στην εφαρμογή ΚΑΡΠΑ μόνο με θωρακικές συμπιέσεις εάν δεν μπορούν ή δείχνουν απροθυμία στην χορήγηση εμφυσήσεων, παρότι ο συνδυασμός θωρακικών συμπιέσεων – εμφυσήσεων είναι ή καλύτερη μέθοδος ΚΑΡΠΑ.
ΚΑΡΠΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ
Η ΚΑΡΠΑ πάνω από το κεφάλι του θύματος για μεμονωμένο ανανήπτη καθώς και η straddle ΚΑΡΠΑ για δύο ανανύπτες μπορεί να θεωρηθεί δόκιμη λύση σε περιορισμένους χώρους.
ΘΕΣΗ ΑΝΑΝΗΨΗΣ
Υπάρχουν αρκετές παραλλαγές της θέσης ανάνηψης, η κάθε μία με τα δικά της
πλεονεκτήματα. Καμιά συγκεκριμένη θέση δεν είναι τέλεια για όλα τα θύματα. Η θέση πρέπει να είναι σταθερή, πλησίον της αληθούς πλαγίας με το κεφάλη σε κατιούσα φορά και χωρίς να ασκείται πίεση στο θώρακα ώστε η αναπνοή να είναι ανεμπόδιστη.
Το Ευρωπαικό Συμβούλιο Αναζωγόνησης προτείνει την κάτωθι ακολουθία ενεργειών προς τοποθέτηση θύματος σε θέση ανάνυψης:
• Αφαίρεσε τα γυαλιά του θύματος.
• Γονάτισε δίπλα στο θύμα και βεβαιώσου ότι τα πόδια του είναι ευθιασμένα.
• Τοποθέτησε το χέρι του θύματος που είναι πλησίον σου σε ορθή γωνία σε σχέση με το σώμα του θύματος, και τον αγκώνα του σε κάμψη με την παλάμη προς τα πάνω (Εικόνα 14).
• Φέρε το άλλο χέρι του θύματος πάνω από το στήθος του και κράτησε το πίσω μέρος αυτού σε επαφή με το μάγουλο του θύματος που βρίσκεται πλησίον σου (Εικόνα 15).
• Με το άλλο σου χέρι, σύρε το αντίθετο προς τα σένα κάτω άκρο του θύματος κρατώντας το από την περιοχή λίγο πιο πάνω από το γόνατο, διατηρώντας το πέλμα σε επαφή με το έδαφος (Εικόνα 16).
• Διατηρώντας το άλλο χέρι σε επαφή με το μάγουλο του θύματος , έλξε το κάτω άκρο ώστε το θύμα να κυλήσει προς το μέρος σου.
• Τοποθέτησε το κάτω άκρο του θύματος κατά τέτοιο τρόπο ώστε ισχίο και γόνατο να είναι κεκαμένα σε ορθές γωνιές.
• Στρέψε το κεφάλι προς τα πίσω, ώστε ο αεραγωγός να παραμένει ανοιχτός.
• Τοποθέτησε το χέρι κάτω από το μάγουλο, εάν αυτό είναι αναγκαίο, ώστε να διατηρείται η κλίση του κεφαλιού.
• Έλεγχε σε τακτά διαστήματα εάν το θύμα αναπνέει κανονικά.
Εάν το θύμα χρειαστεί να παραμείνει στην θέση ανάνηψης για παραπάνω από 30 λεπτά, τοποθέτησε το στο αντίθετο πλάγιο, ώστε να ανακουφισθεί το πιεζόμενο τμήμα του άνω άκρου.